چکیده
پژوهش حاضر باهدف آسیب شناسی فرایند اجرای طرح درس پژوهی در مدارس ابتدایی و ارایه چارچوبی برای غلبه بر چالش های آن انجام گرفت. این پژوهش به شیوه کیفی و با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان بالقوه شامل مدیران و معلمان مدارس آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک اشباع نظری، 12 نفر از مدیران مدارس و 18 نفر از آموزگارانی که سابقه شرکت در طرح را داشته اند انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از یک پروتکل مصاحبه نیمه ساختمند جمع‌آوری گردید. محاسبه اﻋﺘﺒﺎر و روایﯽ داده‌ها با استفاده از دو روش ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ مشارکت‌کنندگان و ﻣﺮور ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻏﯿـﺮ شرکت‌کننده در ﭘﮋوﻫﺶ انجام گرفت. داده‌ها پس از پیاده سازی به شکل استقرایی و با شیوه ی کدگذاری نظری ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪﻧﺪ. یافته‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه مدیران و معلمان در5 مقوله 1) اشتراک گذاری دانش و تجربه معلمان 2) فرهنگ یادگیری تیمی و گروهی 3) فرهنگ تفکر و پژوهش 4) توسعه دانش حرفه ای معلمان 5) اصلاح روش آموزش و بهبود یادگیری دانش آموزان دسته‌بندی شد. از چالش‌ها و مشکلات تجربه‌شده مدیران و معلمان 5 مقوله محوری 1) فضای روانی و محیطی حاکم بر افراد 2) تصنعی بودن تدریس 3) انگیزه بیرونی تا درونی 4) مشارکت نابرابر اعضاء در فرایند اجرای طرح 5) دانش و مهارت ناکافی نسبت به طرح استخراج گردید. همچنین در پایان چارچوب مفهومی تعامل چالش ها و راهکارهای اجرای موثرتر درس پژوهی در مدارس ابتدایی ارائه گردید.